توران میرهادی
بانو سیده توران میرهادی (خُمارلو) زادهی ۲۶ خرداد ماه سال۱۳۰۶ در شمیران، استاد ادبیات کودک، نویسنده و کارشناس آموزش بود.
پدرش «سید فضلالله» که ریشه و تبار تفرشی داشت؛ بود و مادرش «گرِتا دیتریش» یک زن آلمانی.
او در سال ۱۳۲۵ برای ادامه تحصیل به اروپا رفت. خود دربارهی روزگار تحصیل در اروپا اینطور گفته است: درباره وضعیت آنجا باید بگویم که سخت بود؛ خیلی سخت بود. در اروپا قحطی بود و ما که دانشجو بودیم، جیره غذایی خیلی کمی داشتیم و خودمان را با بلوطِ بوداده سیر میکردیم، اما در نهایت احساس میکردیم آموختنی است. کتابخانه عظیم، امکانهای عظیم، کتاب به زبانهای مختلف، استادانی که اعتبار دانشجو برایشان مطرح بود و در نهایت اینکه ما احساس میکردیم در فضای علم تنفس میکنیم. همین بود که جاذبهای خاص داشت... .
توران میرهادی پس از ۵ سال در زمستان سال ۱۳۳۰ دوباره به ایران بازگشت. وی در بازگشت به ایران در سال ۱۳۳۱ با سرگرد جعفر وکیلی، از اعضای شاخه نظامی حزب توده، ازدواج میکند؛ که دکتر پیروز وکیلی حاصل این ازدواج است. پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، وکیلی زندانی و در سال ۱۳۳۳ اعدام میشود. توران میرهادی سالی پس از فراق همسر، کودکستان «فرهاد» را به یادِ برادرِ مرحومش راهاندازی میکند و بعدها دبستان و راهنمایی «فرهاد» را هم تأسیس میکند. همچنین در سال ۱۳۴۱ موفق شدند که اندیشه خویش درباره تأسیس شورای کتاب کودک را عملی سازد.
بانوی عاشق فرزندان ایران در سال ۱۳۴۴ با مهندس محسن خمارلو ازدواج میکند. ثمره ازدواج با محسن خمارلو افزون بر سه فرزند به نامهای کاوه، دلاور و پندار، اقدام برای پیریزی فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ایران بود که توران میرهادی توانست با وصیتِ خداپسندانه همسر خویش آن را پایهریزی کند:«همسرم که در سال ۱۳۵۸ جهانِ میرا را ترک گفت، در نامهای که برای من به جا گذاشته بود، خواسته بود با بهرهگیری از بخشی از دارایی او «کاری برای مردم» انجام دهم؛
پدیدآوردنِ فرهنگنامهای برای کودکان و نوجوانانِ این سرزمین را در ذهنِ او پرورش دهد و وادارد تا او اندیشه خویش را با وجود همه سختیها و موانع، اجرایی کند.
سرانجام در پی سکتهی مغزی در شهریور ۱۳۹۵ در بیمارستان بستری شد و در ۱۸ آبان ماه ۱۳۹۵ در سن ۸۹ سالگی، درگذشت. مراسم خاکسپاری او صبح جمعه ۲۱ آبان ۱۳۹۵ با حضور جمع پرشماری از اهالی فرهنگ و هنر در باغ خانه هنرمندان ایران برگزار شد. سپس پیکر او به امامزاده عبدالله (شهرری) منتقل و در کنار پسرش، که سالها پیش در جریان سیل جان خود را از دست داد به خاک سپرده شد.
یک جمله از بانو توران میرهادی ماندگار شده است:
"غم بزرگ را به کار بزرگ تبدیل کنیم."
▪︎کتابشناسی:
- کتاب فارسی اول. مولفان ثمینه باغچهبان، جهانگیر شمسآوری؛ همکاران تورانمیرهادی، یحیی فیوضات؛ نقاشی از محمد زمان زمانی، پرویز کلانتری، نورالدین زرینکلک؛ خطاطی از سیفالله یزدانی. تهران: فرانکلین، وزارت آموزش و پرورش، سپاه دانش، ۱۳۴۲ ،۱۳۴۴.
- تعلیمات اجتماعی تاریخ، جغرافی و تعلیمات دینی چهارم دبستان. توران میرهادی، با همکاری لیلی آهی (ایمن)، ثمین باغچهبان (پیرنظر)، علیاصغر مهاجر. تهران: وزارت فرهنگ، ۱۳۴۳.
- تعلیمات اجتماعی سوم دبستان. توران میرهادی. تهران: سازمان کتابهای درسی ایران، وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۴۷.
- فهرست کتابهای مناسب برای کودکان و نوجوانان. [تهران]: شورای کتاب کودک، ۱۳۴۷.
- راهنمای تدریس کتاب تعلیمات اجتماعی سوم دبستان. [تهران]: سازمان کتابهای درسی ایران، وزارت آموزش و پرورش، ۱۳۵۲.
- تعلیمات اجتماعی و چهارم برای کلاس چهارم دبستان. توران میرهادی، با همکاری لیلی آهی (ایمن)، ثمین باغچهبان (پیرنظر)، علی اصغر مهاجر. تهران: وزارت آموزش و پرورش، [بی نا].
- دو گفتار: کتابخانه آموزشگاهی و نقش آن در ایجاد عادت به مطالعه. توران خمارلو (میرهادی). [بی جا: بی نا]، ۱۳۵۷.
- گذری در ادبیات کودکان. تالیف لیلی ایمن (آهی)، توران خمارلو (میرهادی)، مهدخت دولتآبادی. -- تهران: شورای کتاب کودک، ۱۳۵۷.
- جستجو در راهها و روشهای تربیت. توران میرهادی (خمارلو). تهران: آتلیه، ۱۳۶۲.
- فرهنگنامه کودکان و نوجوانان. پدیدآورنده شورای کتاب کودک؛ زیرنظر تورانمیرهادی (خمارلو)، ایرج جهانشاهی. تهران: شرکت تهیه و نشرفرهنگنامه کودکان و نوجوانان، ۱۳۷۱ -.
- کتاب کار مربی کودک: برنامه کار سالانه مربی در مهد کودک وکودکستان. نوشته توران خمارلو (میرهادی). تهران: نشر آگه، ۱۳۷۰.
- آن که رفت، آن که آمد. تورانمیرهادی (خمارلو)؛ نقاشی از مهرنوش معصومیان. تهران: فاطمی (واژه)، ۱۳۷۷.
- مادر و خاطرات پنجاه سال زندگی در ایران. توران میرهادی و سیمین ضرابی. تهران: نشر قطره، ۱۳۸۳.
- توران میرهادی. توران میرهادی. تهران: دیبایه، ۱۳۸۶.
گردآوری و نگارش:
#لیلا_طیبی (رها)
